سموم گیاهی را بهتر بشناسیم!

تاریخچه سموم گیاهی

استفاده از سموم گیاهی برای کشتار آفات، تاریخ بسیار قدیمی دارد و به زمان‌های باستانی بر می‌گردد. در سال‌های قبل از میلاد، از موادی مانند سرب، آرسنیک و سیانید برای کشتار آفات استفاده می‌شد. به طور مثال، در مصر باستان، برای کنترل آفات گندم از مخلوطی از سنجد، بو، شمعدانی و برخی گیاهان دیگر استفاده می‌شد.

در دوران میانه، استفاده از سموم گیاهی برای کشتار آفات به درجه بیشتری افزایش یافت. در اواخر قرن 17 میلادی، نیکلاس کاپرنیکوس (Nicolas Culpeper)، پزشک و گیاه‌شناس انگلیسی، کتابی با عنوان “The English Physician Enlarged” منتشر کرد که در آن از استفاده از سموم گیاهی برای درمان بیماری‌ها و کشتار آفات گیاهی توصیه می‌کرد.

با پیشرفت علم و فناوری، سموم گیاهی با ترکیبات شیمیایی پیشرفته‌تری جایگزین شدند. در سال 1867 میلادی، سیانید پتاسیم به عنوان سمی قدرتمند برای کشتار آفات گیاهی معرفی شد. در دهه 1940 میلادی، دی‌دی‌تی (DDT) به عنوان یکی از اولین ازایلات شیمیایی برای کنترل آفات معرفی شد و تا دهه 1970 میلادی بسیار پراستفاده بود.

اما به دلیل اثرات زیان‌بار طولانی مدت این ازایلات بر محیط زیست و سلامتی انسان‌ها، در دهه 1970 میلادی، بسیاری از کشورها تصمیم به محدود کردن و یا قطع استفاده از این ترکیبات گرفتند. از آن زمان به بعد، استفاده از سموم گیاهی و بیولوژیکی برای کنترل آفات گیاهی رو به افزایش بوده است و امروزه، بسیاری از کشورها استفاده از سموم شیمیایی را محدود کرده و در عوض از روش‌های طبیعی و بیولوژیکی برای کنترل آفات استفاده می‌کنند.

انواع آفات گیاهی

در گیاهان، آفات به عنوان حشرات، پستانداران، کنه‌ها و قارچ‌هایی که گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهند، شناخته می‌شوند. در ادامه به برخی از انواع آفات گیاهی رایج و روش‌های کنترل آن‌ها می‌پردازیم:

1. سوسک:
   سوسک‌ها یکی از مهمترین آفات گیاهی هستند که در گلدان‌ها و باغچه‌ها شایع هستند. آنها برگ‌ها و ساقه‌های گیاه را خورده و باعث ضعف و خشک شدن گیاه می‌شوند. روش‌های کنترل سوسک شامل استفاده از سموم شیمیایی و گیاهی، بافرهای چسباننده و تمیز کردن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه می‌شود.
2. پشه:
   پشه‌ها به طور معمول در آپارتمان‌ها و باغچه‌ها یافت می‌شوند و باعث ناراحتی و ایجاد عفونت در انسان‌ها می‌شوند. روش‌های کنترل پشه شامل استفاده از اسپری‌های پشه کش، لامپ‌های الکترونیکی کشنده پشه و استفاده از گیاهانی نظیر اکالیپتوس و لیمو ترش است.
3. کنه:
   کنه‌ها یکی از آفت‌های گیاهی هستند که در گیاهان آپارتمانی شایع هستند. آنها با خوردن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه و ایجاد شبکه‌های ریز در برگ‌ها، باعث ضعف و خشک شدن گیاه می‌شوند. روش‌های کنترل کنه شامل استفاده از سموم شیمیایی مانند آبامکتین و سپتامترین، سموم گیاهی مانند روغن نعناع و آویشن و تمیز کردن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه می‌شود.
4. قارچ:
   قارچ‌ها یکی دیگر از آفات گیاهی هستند که می‌توانند به گیاهان آپارتمانی آسیب برسانند. آنها باعث بیماری‌هایی مانند پوسیدگی ریشه، رانش سبزه‌ها و پوسیدگی ساقه می‌شوند. روش‌های کنترل قارچ شامل استفاده از سموم شیمیایی و گیاهی، برش برگ‌ها و ساقه‌ها مبتلا به بیماری و استفاده از تهویه مناسب در محیط و آبهداشتی و بهداشت گیاه شامل نگهداری مناسب، آبیاری درست گیاه، جلوگیری از تجمع رطوبت در محیط و حفظ تمیزی و بهداشت گیاه می‌شود.
5. پشه زنبوری:
   این نوع پشه در برخی گیاهان آپارتمانی، به ویژه پرورش دهنده‌های گل، شایع است. پشه زنبوری با خوردن گل‌ها، باعث ضعف و خشک شدن گیاه می‌شوند. روش‌های کنترل پشه زنبوری شامل استفاده از آفت کش‌های گیاهی و شیمیایی، استفاده از تله‌های چسباننده و جلوگیری از ورود پشه‌ها به محیط گیاه می‌شود.
6. شپشک:
   شپشک‌ها یکی دیگر از آفات گیاهی هستند که در گیاهان آپارتمانی شایع هستند. آنها با خوردن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه باعث ضعف و خشک شدن گیاه می‌شوند. روش‌های کنترل شپشک شامل استفاده از سموم شیمیایی و گیاهی، تمیز کردن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه و استفاده از پشه‌های شکاری می‌شود.

انواع سموم گیاهی

سموم گیاهی به سه نوع تماسی، تدخینی و سیستمیک تقسیم می‌شوند. هر یک از این انواع سموم به شیوه‌های مختلفی برای کشتار یا کنترل آفات گیاهی استفاده می‌شوند. در ادامه، به توضیح هر یک از این انواع سموم می‌پردازیم:

1. سموم تماسی:
   این نوع سموم بر روی سطح بدن آفات قرار گرفته و از طریق تماس مستقیم با پوست وارد بدن آنها می‌شود. این سموم معمولاً در قالب اسپری‌ها، پودرها، مایعات و یا در قالب قرص‌ها تولید و عرضه می‌شوند. برخی از مثال‌های سموم تماسی شامل دیازینون، کارباریل، مالاتیون و پیرتروئیدها هستند.
2. سموم تدخینی:
   این نوع سموم به صورت گازهایی در اطراف گیاه پراکنده می‌شوند و با تنفس آفات وارد ریه آنها می‌شوند. سموم تدخینی عموماً در قالب فرآیندهای تدخین و یا تبخیر از طریق دستگاه‌های خاصی مانند فن کنترل شوند. برخی از مثال‌های سموم تدخینی شامل دیازینون، کارباریل، فوسفین و بی‌کربنات سدیم هستند.
3. سموم سیستمیک:
   این نوع سموم از طریق ریشه گیاه جذب می‌شوند و با جریان آب درون گیاه، به سایر اجزای آن منتقل می‌شوند. این سموم عموماً به صورت پودرها، مایعات و یا در قالب قرص‌ها تولید و عرضه می‌شوند. برخی از مثال‌های سموم سیستمیک شامل ایمیداکلوپرید، کلرپیریفوس، ایمیداکلوپرید و فیپرونیل هستند.

لازم به ذکر است که استفاده از سموم گیاهی باید با احتیاط و با رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و محدودیت‌های قانونی صورت گیرد. از استفاده بیش از اندازه و یا به اشتباه از این سموم ممکن است علاوه بر کشتار آفات، سبب آسیب به گیاهان و حیوانات دیگر نیز شود.

سموم گیاهی آپارتمانی

در ادامه بهترین سموم برای کنترل قارچ، آفت‌کشی و کنه در گیاهان آپارتمانی را بررسی می‌کنیم:

1. قارچ کش‌ها:
   برای کشتار قارچ‌های موجود در گیاهان آپارتمانی، می‌توان از سموم گیاهی مانند اسید بوریک، نمک چند منظوره و پراکسید هیدروژن استفاده کرد. همچنین، سموم شیمیایی مانند کلروتالونیل، تربوکونازول و فنیل مرکاپتان نیز موجود است. این سموم به صورت اسپری‌ها، مایعات و قرص‌های آماده تولید و عرضه می‌شوند.
2. آفت‌کش‌ها:
   برای کنترل آفاتی مانند پشه، سوسک و کنه در گیاهان آپارتمانی، می‌توان از سموم گیاهی مانند روغن نعناع، آویشن و پیرتروئیدها استفاده کرد. همچنین، سموم شیمیایی مانند ایمیداکلوپرید و آسیتامیپرید نیز برای کنترل آفات موجود در گیاهان آپارتمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سموم به صورت اسپری‌ها، مایعات و قرص‌های آماده تولید و عرضه می‌شوند.
3. کنه کش‌ها:
   برای کنترل کنه در گیاهان آپارتمانی، می‌توان از سموم گیاهی مانند روغن نعناع، آویشن و زیره سبز استفاده کرد. همچنین، سموم شیمیایی مانند آبامکتین و سپتامترین نیز برای کنترل کنه موجود در گیاهان آپارتمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سموم به صورت اسپری‌ها، مایعات و قرص‌های آماده تولید و عرضه می‌شوند.

نحوه استفاده از سموم گیاهی

قبل از استفاده از هر نوع سم برای حفظ گیاه، باید دستورالعمل‌های استفاده و ایمنی را به دقت مطالعه کرد و رعایت کرد. در کل، برای استفاده از سموم برای حفظ گیاهان، می‌توانید این مراحل را دنبال کنید:

1. شناسایی مشکل گیاه: قبل از استفاده از سم برای حفظ گیاه، باید مشکل گیاه را به درستی شناسایی کنید. برای مثال، اگر گیاه با آفت یا بیماری مبتلا است، باید نوع آفت یا بیماری را شناسایی کرده و نوع مناسبی از سم برای کنترل آن را انتخاب کنید.
2. انتخاب نوع سم: براساس نوع مشکل گیاه، باید نوع مناسبی از سم را انتخاب کنید. بهتر است از سمومی استفاده کنید که برای مورد خاص شما مناسب باشد و دارای مجوز و استاندارد لازم باشد.
3. آماده‌سازی سم: برای آماده‌سازی سم، باید دستورالعمل‌های استفاده روی بسته‌بندی را به دقت مطالعه کرد. برخی از سموم باید با آب مخلوط شوند، در حالی که برخی دیگر به صورت آماده برای استفاده هستند.
4. پاشش سم: پاشش سم باید به صورت یکنواخت و به میزان مناسب انجام شود. برای پاشش سم، می‌توانید از شیوه‌های مختلفی استفاده کنید، از جمله پاشش دستی با استفاده از پمپ پاشش، پاشش خودکار با استفاده از دستگاه‌های مخصوص پاشش، یا پاشش با استفاده از پاشش‌های گازی.

• پس از پاشش سم، باید گیاه را به مدت مشخصی برای جذب سم و پردازش آن رها کرد. پس از این مدت، می‌توانید گیاه را دوباره آبیاری کنید.
• برای جلوگیری از ایجاد آسیب به گیاه، باید دستورالعمل‌های استفاده و ایمنی را به دقت رعایت کرد. همچنین، پس از استفاده از سم برای حفظ گیاه، باید دوره‌های مشخصی را منتظر بمانید تا بتوانید محصول گیاه را مصرف کنید.

مزایا استفاده از سم

استفاده از سم برای نگهداری گیاه، به عنوان یک روش پیشگیری و کنترل بیماری‌ها و آفت‌ها، در باغبانی و کشاورزی معمول است. در زیر به برخی از مزایای استفاده از سم برای نگهداری گیاه اشاره شده است:

1. کاهش خسارت‌های آفت‌زایی:
   استفاده از سم برای نگهداری گیاه، می‌تواند به کاهش خسارت‌های آفت‌زایی کمک کند. سم‌ها معمولاً به نحوی طراحی شده‌اند که آفت‌ها را به طور مؤثری کنترل کنند و در نتیجه، می‌توانند به کاهش خسارت‌های آفت‌زایی و افزایش برداشت و کیفیت محصول کمک کنند.
2. افزایش کارآیی:
   استفاده از سم برای نگهداری گیاه، می‌تواند به افزایش کارآیی در کشاورزی و باغبانی کمک کند. کنترل آفات و بیماری‌ها بر روی گیاهان، می‌تواند به افزایش عملکرد و کیفیت محصول کمک کند.
3. کاهش هزینه‌های کشاورزی:
   استفاده از سم برای نگهداری گیاه، می‌تواند به کاهش هزینه‌های کشاورزی کمک کند. سم‌ها معمولاً ارزان‌تر از روش‌های دیگر کنترل آفات و بیماری‌ها هستند و استفاده از آنها می‌تواند به کاهش هزینه‌های کشاورزی و افزایش سودآوری کمک کند.
4. محیط زیست و پایداری اکولوژیکی:
   استفاده از سم برای نگهداری گیاه، می‌تواند به کاهش استفاده از سموم شیمیایی و در نتیجه کاهش آلودگی محیطی کمک کند. سم‌ها ممکن است در برخی موارد به مقدار کمی برای محیط زیست مضر باشند، اما در مقایسه با سموم شیمیایی، معمولاً کمترین تأثیر را بر روی محیط زیست دارند.

در هر صورت، استفاده از سم برای نگهداری گیاه نیازمند اطمینان از اصالت و امنیت آنها است، زیرا ممکن است سم‌ها نیز مضر و خطرناک باشند. همچنین، برای استفاده از سم‌ها، نیازمند آگاهی کافی از نوع سم و روش استفاده آن هستید. همچنین، باید به دقت دستورالعمل‌های استفاده از سم‌ها را دنبال کنید و از موادی که ممکن است برای انسان‌ها مضر باشند، دوری کنید. در نهایت، باید به یاد داشته باشید که استفاده از سم‌ها تنها یک روش از روش‌های موجود برای کنترل آفات و بیماری‌ها در گیاهان است و باید با توجه به شرایط و نیازهای محیطی و کشاورزی، بهترین روش را انتخاب کنید.

علائم مسمومیت با سم گیاهی

مسمویت با سم گیاهی که شامل مواد شیمیایی طبیعی یا سموم موجود در برخی گیاهان است، می‌تواند علائم مختلفی در انسان‌ها ایجاد کند. همچنین، برخی از آفت کش ها و قارچ کش ها نیز حاوی مواد شیمیایی سمی هستند که می‌توانند علائم مسمویتی در انسان‌ها ایجاد کنند. به طور کلی، علائم مسمویت با سم آفت کش ها و قارچ کش ها عبارتند از:

1. تحریک چشم و بینایی:
   در صورت تماس با چشم، ممکن است سوزش و درد شدید، قرمزی و التهاب در چشم‌ها، اشک ریزشی، حساسیت و کاهش بینایی ایجاد شود.
2. تحریک پوست:
   ممکن است در صورت تماس با پوست، سوزش، خارش، التهاب، قرمزی، تورم، حساسیت و حتی سوختگی در ناحیه تماس ایجاد شود.
3. تحریک ریه:
   در صورت استنشاق مواد شیمیایی سمی، ممکن است علائمی مانند سرفه، تنگی نفس، درد سینه، خستگی و دل درد ایجاد شود.
4. تحریک گوارش:
   در صورت مصرف دهانی مواد شیمیایی سمی، ممکن است علائمی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، سردرد، حالت تهوع و افزایش تعریق ایجاد شود.
5. تحریک سیستم عصبی مرکزی:
   در صورت مصرف مواد شیمیایی سمی، ممکن است علائمی مانند اضطراب، تعریق، افزایش ضربان قلب، سردرد، حالت تهوع و حتی بیهوشی ایجاد شود.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم بعد از تماس با آفت کش یا قارچ کش، بهتر است به سریعتر به پزشک مراجعه کنید. همچنین، بهتر است در هنگام استفاده از آفت کش یا قارچ کش، دستکش و ماسک استفاده کرده و به دقت دستورالعمل‌های استفاده را دنبال کنید.